چگونه می‎توانیم با ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ حرف بزنیم و امام را ببینیم و با او درد دل کنیم؟

به دلیل عقلی و نقلی و هم چنین به اسناد تاریخی، این مطلب ثابت شده، که خدای متعال به سبب لطف و عنایت خاصی که به اهل‎بیت ـ علیهم السّلام ـ داشته، این نعمت بسیار عظیم را به آن‎ها ارزانی داشته که آن‎ها علاوه بر مقام عصمت، دارای علم و آگاهی کامل و تام هستند. و این علم لدنی که از طرف خدا به آن‎ها افاضه شده به نحوی است که هیچ حد و مرزی را نمی‎شناسد و به حاضرو غایب و نهان و عیان آگاهی کامل و بصیرت دارند. و هیچ چیزی چه در روی زمین و چه در زیر زمین و چه در آسمان‎ها اگراراده کنند و بخواهند از آن‎ها مخفی و پوشیده نیست. در روایت است که: «وقتی امام بخواهد چیزی را بداند، می‎داند.»[۱] البتّه ائمه معصومین به سبب فضیلت و شأن و منزلت والایی که نزد خداوند داشته‎اند هیچ وقت از این علم به غیب خود، به نفع شخص خویش و برای فراهم آمدن منافع و مقاصد خود سود نبرده‎اند.

از جمله موارد مهمی که ائمه ـ علیهم السّلام ـ از آن غفلت ندارند و همواره به آن علم و آگاهی دارند، اعمال و کردار بندگان است. آن بزرگواران چنان که در زندگی و حیات و حتی ممات آن‎ها در تاریخ آمده و حکایت و روایاتی که از آن‎ها به ما رسیده دائم شاهد و ناظر اعمال و رفتار انسان‎ها بوده‎اند و هستند، چه افعال و کردار فعلی ما و چه در گذشته و حتی در آینده.
امام علی ـ علیه السّلام ـ می‎فرمایند: «لو کشف الغطاء ما أزدوت یقیناً»[۲] اگر پرده‎ها برطرف شود و همه اسرار فاش گردد چیزی  به یقین من افزوده نمی‎شود. یعنی مقام معنوی و علمی آن بزرگوار چنان است که جلوی پرده و پشت پرده غیب برای او یکسان است هیچ چیزی از او مخفی نبوده تا با کنار رفتن پرده چیز جدیدی بر علم او اضافه شود.
در قرآن کریم خداوند متعال صراحتاً به این مسئله اشاره داشته‎اند و فرموده‎اند: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَهِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»[۳] و بگو: (هر کاری می‎خواهید) بکنید، که به زودی خدا و پیامبر او و مؤمنان در کردار شما خواهند نگریست و به زودی به سوی دانای نهان و آشکار بازگردانیده می‎شوید؛ پس شما به آنچه انجام می‎دهید آگاه خواهد کرد.
در این آیه صراحتاً بیان شده که تمام اعمال بندگان همواره و همیشه و در همه حال علم در محضر: ۱. خداوند متعال؛ ۲. رسول پیامبر او؛ ۳. مؤمنین،است که البتّه در چندین روایت تصریح شده که مراد از مؤمنین در این آیه ائمه ـ علیهم السّلام ـ می‎باشند.
شایان ذکر است این‎که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و ائمه ـ علیهم السّلام ـ همیشه شاهد و ناظر مستقیم اعمال بندگان می‎باشند فرقی بین ممات و حیات آن‎ها نیست، چرا که روح مطهر آن سروران باقی و زنده و آگه است و در این دنیا بین ما انسان‎ها حاضر و ناظر است.
«و ارواحکم فی الارواح و اجسادکم فی الاجساد» در زیارت جامعه کبیره خطاب به اهل‎بیت ـ علیهم السّلام ـ آمده است که «ارواح مطهر شما در بین ارواح ما و اجساد پاک شما در بین اجساد و اجسام ما وجود دارد». بنابراین علاوه بر این که هفته‎ای دو یا سه نوبت اعمال ما بندگان خدمت پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امام عصر (عج) عرضه می‎شود. به طور مستقیم و دائم و در هر حال و در هر آنی ائمه ـ علیهم السّلام ـ و به خصوص امام زمان (عج) شاهد و ناظر اعمال و رفتارها هستند و حتی آن بزرگواران معصوم به باطن و جان ما و آن مسائلی که در دلمان می‎گذرد، آگاه هستند و همه چیزی را می‎بینند تا چه رسد به سخن گفتن ما به خصوص سخنی و درد و دلی که با آن‎ها داشته باشیم، که حتماً عنایت و توجه بیشتری دارند. لکن باید مراقبت داشته باشیم که همواره آداب و تشریفات این حضور را رعایت کنیم یعنی اولاً مواظبت بر نقش خویش داشته باشیم و اگر می‎خواهیم به اهل‎بیت محبت و مودّت داشته باشیم و عاشق حقیقی باشیم باید تا می‎توانیم از آنچه باعث ناراحتی آن‎ها می‎شود یعنی گناهان و معاصی پرهیز کنیم چون همواره عاشق در صدد جلب رضایت معشوق است.
ثانیا: مراقبت بر اعمال واجب خود داشته باشیم و تمام آن‎ها را بدون اغماض و مسامحه به طور کامل انجام دهیم از همه واجبات و عبادات بالاتر و عظیم‎تر مواظبت بر زمان مراودت و دوستی و سخن گفتن با خدا و تکلم خدا با بنده‎اش یعنی نماز است. در این میعادگاه و سیر ملکوتی و روحانی مراقبت و حضور قلب و اخلاص خیلی مهم است. به هر حال این عبادت اگر با شرایطش برگزار شود خیلی از مشکلات و سختی‎ها را حل می‎کند و در دنیا و آخرت حلال مشکلات است.
اما در مورد قسمت دیگر پرسش که در مورد دیدار و زیارت ائمه ـ علیهم السّلام ـ است ؛ می گوییم؛ برای رسیدن به این موهبت بزرگ علاوه بر دقت و مواظبت بر این چند مطالب گذشته که همگی منجر به طهارت و پاکی روح و جان می‎شوند؛ توسل و دعا و زیارت و اصرار کردن به اهل‎بیت ـ علیهم السّلام ـ، خیلی مهم است و وقوع آن دور از انتظار نیست. لکن باید توجه داشت که حضور و غیبت آن‎ها هیچ تفاوتی ندارد و اینها به نظر ما از دیدگان ما غایب هستند اما در واقع آن‎ها همواره و همیشه و همه جا حاضر عالم و ناظرند و آنچه مهم است ارتباط روحی و قلبی و معنوی و دیدن با چشم دل است نه با چشم سر. از طرفی با این‎که نعمت شرفیابی ظاهری خدمت ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ نعمتی بس عظیم است امّا آنچه لذت بخش‎تر است نگاه و توجه خاص ائمه ـ علیهم السّلام ـ به ما بندگان است نه نگاه و دیدن ما ائمه ـ علیهم السّلام ـ را؛ چرا که در زمان حضور ائمه ـ علیهم السّلام ـ خیلی‎ها با چشم سر امامان ـ علیهم السّلام ـ را می‎دیدند لکن به هر عللی آدم نشدند و هدایت نیافتند و از فیوضات آن مقامات عالیه و نورانی بهره‎ای نبردند. پس بنابراین باید سعی کنیم طوری زندگی کنیم و به آن بزرگواران محبت و ارادت داشته باشیم که آنان خود به ما نگاه و توجه داشته باشند و هر چه آن‎ها خود خیر و صلاح ما دیدند به ما ارزانی کنند نه آنکه هر چه ما خواستیم چون ما خود خیلی اوقات به خیر و صلاح خویش جاهل و غافلیم لذا اگر دیدیم چیزی طلب کردیم و به ظاهر استجابتی ندیدیم نباید ناراحت و ناامید شویم.
در آخر خواندن و مداومت بر قرائت قرآن و این چند دعا و زیارت برای ارتباط با ائمه ـ علیهم السّلام ـ خیلی مؤثر است و توصیه می‎شود به خواندن:
۱. زیارت عاشورا (گرچه اذکار صدگانه آخر زیارت یک مرتبه خوانده شود).
۲. زیارت جامعه کبیر، (با دقت در معانی والای آن خوانده شود). این دو سفارش و توصیه خود امام زمان (عج) است به دوستان خود.
۳. دعای ندبه.
۴. دعای عهد.

پی نوشت ها:
[۱] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵، ج ۱، ص ۲۵۸، ح۱ و ۲.
[۲] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ هـ ، ق، ج ۴۰، ص ۱۵۳.
[۳] . توبه/ ۱۰۵.