س1: «مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ»[1]، چه عملی به تبدیل سیئات به حسنات تسریع می‌بخشد؟
ج: توبه، گناهکار اگر توبه کرد خدا می‌گوید روی همه گناهان را خط می‌کشم، به عنوان تشویق که گناهکار زود برگردد و الّا اگر دَر توبه را خدا می‌بست گناهکار می‌گفت من که دیگر توبه‌ام قبول نیست ده تا آدم بیشتر می‌کشم، آیا این خوب است؟! اینجوری می‌شد.
استغفار ۷۰ بندی مولا امیر المومنین علی علیه السلام:
علامه نوری در کتاب (دارالسلام) می نویسد: امام رضا علیه السلام از پدران بزرگوار خود نقل میکنند که امام حسین علیه السلام فرمودند: روزی نزد امیرالمؤمنین نشسته بودم که عربی وارد شد وعرض کرد یا امیرالمؤمنین! من مرد عیالمند و فقیر هستم و مالی که زندگی مرا کفایت کند ندارم.
حضرت فرمودند: ای برادر عرب! چرا استغفار نمیکنی تا حالت نیکو شود؟
پاسخ: یکی از بیداری های بسیار خوب بین الطلوعین است که خواب آن کراهت شدید دارد. کسی که بخواهد سلوک کند البته باید این زمان را به بیداری بگذراند . سالک سحر نیز دارد . و سحر نیم ساعت قبل از نماز صبح است. یعنی باید انسان آگاه از نیم ساعت قبل نماز صبح تا طلوع بیدار باشد اگر طالب حقیقت است و می خواهد به جایی برسد.
قال الفَیْضُ رَحْمَةُ اللهِ عَلَیه: «...وَ مِنْ مَواعِظِ اللهِ سُبْحانَهُ ما رَواهُ أَبُو مُحَمَّد الْحُسَیْنُ بْنُ أَبِى الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّد الدَّیْلَمِىُّ(ره) فى آخِرِ کِتابِهِ المُسَمّى بِـ «إِرْشادِ القُلُوبِ إِلَى الصَّوابِ» مُرْسَلاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع)، وَ رَواهُ غَیْرُهُ مُسْنَداً عَنْهُ(ع) عَنْ أَبیهِ عَنْ جَدِّهِ أَمیرِ المُؤْمِنینَ(ع) أَنَّهُ قالَ: إِنَّ النَّبِىَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ سَأَلَ رَبَّهُ سُبْحانَهُ لَیْلَةَ المِعْراجِ، فَقالَ: یا رَبِّ! أَىُّ الأَعمالِ أَفْضَلُ؟ فَقالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ:[1] لَیْسَ شَىْءٌ أَفْضَلَ عِنْدی مِنَ التَّوَکُّلِ عَلَىَّ،[2] وَالرِّضـا بِما قَسَمْتُ.
فیض کاشانى ــ رحمه الله ـ فرموده است: «از جمله مواعظ پروردگار سبحان حدیثى است که دیلمى ــ رحمه الله ـ در آخر کتاب ارشاد القلوب ـ بدون ذکر راویان حدیث ـ از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل مى کند و دیگران با ذکر سلسله سند از آن امام بزرگوار، از حضرت باقر از امیرالمؤمنین ـ علیهم السّلام ـ نقل مى کنند که فرمود: «پیامبر ـ صلّى الله علیه و آله و سلّم ـ در شب معراج از خداوند سبحان سؤال کرد: پروردگارا! ارزشمندترین کار چیست؟ خداوند ـ عزّوجلّ ـ در پاسخ فرمود: در نزد من چیزى از توکّل و اعتماد بر من و رضا به داده من برتر نیست.
اول: عبادت پیغمبر (ص)
عبادت پیغمبر (ص) هم استثنایی بود. نماز شب که بر پیغمبر واجب بوده و خدا از او خواست که «نِصْفه اوانقص منه الا قلیلا» که نیمی از شب یا اندکی کمتر از آن را قرآن و نماز بخواند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «ان ربک یعلم أنک تقوم ادنی من ثلثی اللیل و نصفه و ثلثه و طائفة من الذین معک» (مزمّل 20).
استاد بزرگ اخلاق آقای میرزا اسماعیل دولابی پیش از وفات برای زندگی مومنانه 15 دستورالعمل را ذکر می‌کند که به ترتیب در ذیل آورده شده است:
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ أَوْلِیَائِکَ الْمُقَرَّبِینَ بِرَأْفَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین [1]
خدایا مرا در این روز از توبه و استغفار کنندگان قرار ده و از بندگان صالح مطیع خود مقرر فرما و هم در این روز مرا از دوستان مقرب درگاه خود قرار ده به حق لطف و رأفتت اى مهربانترین مهربانان عالم.
حجة الاسلام والمسلمین دکتر احمد عابدی
موضوع سیر و سلوک، شناخت فاصله های بین انسان و خدای متعال، و حالات، درجات، منزل ها و مقامات، و تلاش در جهت کم نمودن این فاصله است. برای این حرکت و سلوک معنوی، اولین قدم، عبارت از شناخت موانع و حجاب ها و راه خرق و عبور از آن ها است. در اسفار چهارگانۀ عقلی و عرفانی نیز شناخت حجاب های نورانی و ظلمانی، جایگاهی رفیع دارد؛ و بلکه می توان ادعا کرد که تمام اخلاق و عرفان، یا مقدمه برای رفع حجاب بین انسان و خدا است، یا نتیجه و فرع آن است؛ مخصوصاً وقتی توجه شود که در دین، هیچ مطلبی مهم تر از توحید نیست و شناخت حجاب ها و راه رفع و خرق حجب، مقدمۀ وصول به توحید است.[1] بنابراین می توان ادعا کرد که در علوم معنوی، بحثی لازم و ضروری تر از این مسأله وجود ندارد.
بسم‌الله الرّحمن الرّحیم
هم‌نوا با امام حسین (ع) در مناجات عرفه
به عنوان راهی به سوی علم حضوری، قسمت آخر دعای عرفه حضرت اباعبدالله‌الحسینuکه نیاز به دقت بیشتری دارد را به تماشا می نشینیم، مسلّم یکی از زیباترین تلاش‌ها برای رفع حجاب بین عبد و ربّ و حفظ «وقت» و ایجاد زمینه تجلی انوار رب‌العالمین را در این مناجات می‌یابید که چگونه حضرت به عنوان راه ارتباط حضوری با خداوند را می‌نمایانند.
در آخرِ دعای عرفه فرازهایی هست که می‌تواند در سیری که می‌خواهیم شروع کنیم به عنوان دستورالعمل مورد استفاده قرار گیرد، و به طرز عجیب و فوق‌العاده‌ای می‌تواند عامل فکر و ذکر و حفظ «وقت» باشد. اگر بخواهیم این قسمت از دعا را شرح دهیم احتیاج به مباحثی جداگانه داشتیم، لذا سعی شد به نحو بسیار مختصر باب نظر به این آن برای عزیزان گشوده شود تا معنی ارتباط حضوری با خدا در عمل معنی خود را بنمایاند.
